Spotkanie odbyło się w ramach kampanii „Bullying Out!”, której celem jest zwiększanie świadomości społecznej oraz promowanie systemowych rozwiązań chroniących uczniów przed przemocą – zwłaszcza tych neuroatypowych, którzy doświadczają jej zdecydowanie częściej.
Przemoc rówieśnicza to nie konflikt. To celowe działanie oparte na nierównowadze sił
Dr Badger podkreśliła, że przemoc rówieśnicza nie jest „kłótnią między dziećmi” ani „zwykłą sprzeczką”. Bullying ma trzy kluczowe cechy:
powtarzalność,
intencję skrzywdzenia,
nierównowagę sił, która sprawia, że jedna osoba ma przewagę nad drugą.
W badaniach wyróżnia się cztery formy przemocy:
fizyczną – uderzanie, popychanie, niszczenie rzeczy,
słowną – wyzwiska, ośmieszanie, groźby,
relacyjną – wykluczanie, izolowanie, manipulowanie relacjami. To forma najbardziej dotkliwa emocjonalnie i jednocześnie najtrudniej dostrzegalna przez dorosłych,
online – obraźliwe treści, wykluczanie z grup internetowych, rozsyłanie krzywdzących materiałów.
Największym wyzwaniem jest właśnie niewidoczność przemocy relacyjnej i cyberprzemocy, które mogą toczyć się miesiącami, zanim ktoś dorosły je zauważy.
Dzieci neuroatypowe są narażone bardziej – i nie dlatego, że są inne, lecz dlatego, że system nie jest dostosowany
Podczas spotkania dr Badger wyraźnie zaznaczyła: uczniowie neuroróżnorodni (m.in. w spektrum autyzmu, z ADHD, z nadwrażliwością sensoryczną czy korzystający z AAC) doświadczają bullyingu nawet pięć razy częściej niż ich rówieśnicy.
Przyczyny tego zjawiska są systemowe, a nie indywidualne. Ryzyko wzrasta, gdy:
szkolne zasady komunikacji nie uwzględniają różnorodnych stylów funkcjonowania,
trudności sensoryczne lub komunikacyjne są źle rozumiane lub pomijane,
przeciążenie sensoryczne jest interpretowane jako „niegrzeczność”,
dzieci korzystające z komunikacji wspierającej i alternatywnej (AAC) doświadczają izolacji.
Wniosek dr Badger jest jednoznaczny:
to środowisko i system edukacji muszą adaptować się do różnorodności uczniów, a nie odwrotnie.
Jak rozpoznać przemoc? Większość sygnałów nie wygląda jak „klasyczny” bullying
Dzieci rzadko mówią wprost, że doświadczają przemocy, szczególnie jeśli boją się konsekwencji, nie mają narzędzi komunikacyjnych lub nie potrafią nazwać sytuacji. Dlatego tak ważne są sygnały pośrednie, które powinny być dla dorosłych alarmem:
nagłe zmiany nastroju po szkole – wycofanie, złość, płacz,
unikanie konkretnych zajęć, miejsc lub osób,
bóle somatyczne i trudności ze snem,
wyraźny spadek pewności siebie, poczucie winy, autoobwinianie,
„pęknięcia” w relacjach („oni już ze mną nie rozmawiają”),
pogorszenie koncentracji i wyników,
lęk związany z internetem lub grami online.
Kluczowe zdanie dr Badger dobrze podsumowuje tę część webinaru:
„Nie każde trudne zachowanie jest wyzwaniem wychowawczym. Często jest wołaniem o pomoc”.
Przemoc rówieśnicza jest problemem dorosłych i systemu – nie dzieci
To jedno z najmocniejszych przesłań webinaru. To nie uczniowie mają narzędzia, aby przeciwdziałać przemocy. Mają je:
szkoły,
kadra pedagogiczna,
rodzice,
decydenci,
system edukacji.
Badania, na które powoływała się dr Badger, pokazują, że szkoły z jasnymi procedurami reagowania i przeszkoloną kadrą notują wyraźny spadek przemocy. To dowód, że profilaktyka to nie jednorazowe akcje, lecz kultura szkoły oparta na bezpieczeństwie, relacjach i uważności na różnorodność.
Co działa? Działania profilaktyczne, które mają realne potwierdzenie w badaniach
Dr Badger wskazała cztery filary skutecznego przeciwdziałania przemocy:
Silna i spójna kultura szkoły: jasne zasady i komunikowane wartości, modelowanie życzliwości i empatii przez dorosłych, rozmowy o przemocy – nie tylko „gdy coś się wydarzy”, bezpieczne kanały zgłaszania problemów.
Wysokie kompetencje dorosłych: szkolenia z rozpoznawania przemocy relacyjnej, narzędzia do reagowania w sposób chroniący i nieobwiniający, wiedza o neuroróżnorodności i komunikacji alternatywnej, umiejętność prowadzenia rozmów naprawczych po incydentach.
Środowisko wspierające dzieci neuroatypowe: dostęp do AAC i narzędzi komunikacyjnych, przyjazne sensorycznie przestrzenie, dostosowania, które zmniejszają ryzyko przeciążenia, uważność na sygnały wycofania i stresu.
Jasny protokół reagowania: szybkie wsparcie dla osoby doświadczającej przemocy, analiza sytuacji bez zrzucania winy na którąkolwiek ze stron, współpraca z rodzicami, monitorowanie sytuacji i dokumentacja.
Przemoc rówieśnicza nie jest nieunikniona
Na zakończenie webinaru dr Badger powiedziała:
„Przemoc rówieśnicza nie jest nieunikniona. Można jej zapobiegać, kiedy dorośli są uważni, przeszkoleni i działają systemowo.”
To zdanie doskonale oddaje kierunek działań kampanii „Bullying Out!” – tworzenie szkół, w których każde dziecko, niezależnie od tego, jak się komunikuje, funkcjonuje i jakiej potrzebuje przestrzeni, jest traktowane z uważnością, szacunkiem i empatią.
Dlaczego ta wiedza jest tak potrzebna?
W polskich szkołach nadal brakuje:
obowiązkowej procedury antybullyingowej,
dedykowanych zespołów przeciwdziałania przemocy,
rozwiązań uwzględniających neuroróżnorodność,
narzędzi do rozpoznawania przemocy relacyjnej.
Dlatego głos dr Badger – oparty na wieloletnich badaniach i współpracy ze szkołami – jest tak ważny. Pokazuje, że skuteczna ochrona uczniów jest możliwa. Ale wymaga decyzji, wiedzy i wspólnego działania.
Webinar z dr Julią Bager można obejrzeć na kanale YouTube: Przemoc rówieśnicza – czym jest, jak ją rozpoznać i jak jej zapobiegać, z dr Julią Badger – YouTube
Kontakt dla mediów:
Aleksandra Wesołowska-Sieja
tel. +48 453 694 495
a.wesolowska-sieja@jim.org
W Sejmie RP, z inicjatywy Fundacji Jim została otwarta wystawa, która ukazuje codzienność osób neuroatypowych. To opowieść o wyzwaniach, z jakimi mierzą się każdego dnia, ale też o potencjale, który wciąż pozostaje niewykorzystany.
Aż 66% dzieci i nastolatków doświadcza bullyingu w szkole. Przemoc wobec dzieci neuroatypowych występuje nawet 5 razy częściej niż wobec pozostałych uczniów.
753 uczestników z całego świata, 55 prelegentów z Polski i kilkudziesięciu innych krajów oraz 28 wystawców. Największe w Europie wydarzenie o neuroatypowości dobiegło końca.
Twoja DOBROĆ to spokojna przyszłość Ewy i Janka.
Dołącz do
społeczności Jim